นายว่าขี้ข้าพลอย

ที่มาของสำนวน  เป็นสำนวนไทยสมัยทาส ซึ่งยุคนั้นยังมีการกักกันคนเหมือนกันไว้ใช้งานเหมือนวัวควาย ทาสแต่ละคนก็มีนายของตน เวลานายพูดจาอะไรไป ทาสผู้ฉลาดก็จะรีบผสมถ้อยผสมคำสนับสนุนน้ำคำสำเนียงของเจ้านายทันที จะผิดหรือถูกก็ไม่รู้ ขอเพียงให้ได้ประจบเท่านั้นก็เป็นพอ เพราะบำเหน็จบำนาญที่จะพึงได้จากความพึงพอใจของเจ้านายนั้นเป็นผลพลอยได้ที่สำคัญยิ่ง

ความหมายของสำนวน  เป็นการประจบสอพลอนาย พลอยพูดผสมโรงติเตียนผู้อื่นตามนายไปด้วย

ตัวอย่างของสำนวน  ไฝเป็นคนรับใช้ที่บ้านคุณนายเจิม ทุกครั้งที่หลานคุณนายเจิมถูกคุณนายเจิมตำหนิติเตียน ไฝมักเป็นคนช่วยยุยงให้หลานคุณนายเจิมโดนตำหนิมากกว่าเดิม ไฝจึงมักโดนหลานคุยนายเจิมบอกว่า พอนายว่าขี้ข้าพลอย